Batalion (Philomachus pugnax)
Samce bataliona (Philomachus pugnax), ang. Ruff, w szacie godowej w maju i w czerwcu noszą ozdobną kryzę na szyi, pukle piór na głowie, a ich twarz jest pokryta brodawkami. Ubarwienie kryzy jest bardzo zmienne od białego przez brązowe i pomarańczowe do praktycznie czarnego. Także samice w szacie godowej ubarwione są różnie, jednak pozbawione są ozdobnych piór na głowie i szyi, które służą samcom do zaimponowania samicy podczas godów. Na naziemnych tokowiskach samce walczą między sobą o najlepsze miejsca na tak zwanej arenie. Jak u innych gatunków tokujących, także i u batalionów o wyborze partnera decyduje samica. Najpierw wkracza ona na terytorium wybranego samca, a następnie przyjmuje postawę zachęcającą go do zbliżenia. Samce po kopulacji nadal zostają (podobnie jak i u innych gatunków tokujących np. głuszca i cietrzewia) na swoich terytoriach aby zapłodnić jak najwięcej samic, także i one nie poprzestają na jednym partnerze, kopulując z wieloma samcami. Po udanych zbliżeniach samica samotnie wysiaduje jaja, a potem wychowuje potomstwo. Od początku czerwca, a czasem później samce zaczynają już stopniowo tracić szatę godową. Bataliony gniazdują na podmokłych łąkach, a na północy też na turzycowiskach. Gniazdo jest dobrze ukryte na ziemi, wśród roślinności. Samica składa 4 jaja (podobnie jak inne siewkowce, za wyjątkiem sieweczki morskiej - 2 jaja i ostrygojada - 3 jaja). W okresie przelotów zatrzymuje się nad wodami, mokradłami, a także na łąkach i zaoranych polach. Ubarwienie nóg batalionów jest zależne od wieku danego osobnika, od zielonkawych w szacie młodocianej, po pomarańczowe a nawet czerwone u starszych osobników. W Polsce jest to nieliczny ptak lęgowy (ok. 200 samic). Można go spotkać głownie nad mokradłami dużych rzek jak np. nad Biebrzą i Narwią. Podczas przelotów jest to dość liczny ptak szczególnie wiosną.
Walczące samce bataliona - popis przed samicą
Prawdopodobnie nie ma dwóch tak samo ubarwionych samców bataliona - zdjęcia z tokowiska
Powyżej fotografia samicy bataliona
Batalion - fotografia
Bataliony nie są zbytnio płochliwymi ptakami, a co jeszcze ważniejsze są bardzo ciekawymi i fotogenicznymi modelami. Zdecydowanie najlepszym okresem na robienie im zdjęć jest wiosenny przelot (kwiecień-maj, w tym długi weekend majowy). Migrują wtedy stadami, zatrzymując się na podmokłych łąkach i rozlewiskach. Miejscem gdzie występuje ich najwięcej są doliny Biebrzy i Narwi, a szczególnie miejsce połączenia tych dwóch rzek. W maju tereny te przeżywają nalot ptaków i porównywalny najazd fotografujących.
Jeśli możemy zadowolić się przyzwoitymi zdjęciami dokumentacyjnymi to dobrym rozwiązaniem jest fotografia z samochodu. W miejscach gdzie jest dozwolone wjeżdżanie (i co nie mniej ważne da się przejechać) bataliony nie boją się zbytnio samochodów i często jest możliwe wykonanie z nich zdjęć. Nie wszędzie jednak można wjechać, poza tym perspektywa z samochodu jest zdecydowanie zbyt wysoka dla tych niewielkich ptaków. Innym, zdecydowanie lepszym rozwiązaniem jest fotografowanie spod siatki maskującej, lub z niskiego namiotu. Używając siatki musimy wcześniej wybrać i przygotować odpowiednie miejsce gdzie tokują bataliony. Najlepsze są groble i drogi wchodzące w podmokłe tereny, ale także cofki spuszczonych stawów itd. Co najmniej godzinę przed świtem udajemy się do naszej lokalizacji i przykrywamy się siatką - wystarczy cierpliwie czekać, a bataliony nie powinny sie zbytnio obawiać nowego elementu w otoczeniu. Jeszcze skuteczniejsze wydają sie być "leżące" namioty i czatownie. Wciąż mamy niską perspektywę, a do tego namiot możemy zostawić na dłużej, aby ptaki bardziej do niego przywykły. Kolejną przewagą stałej czatowni nad siatką jest większa swoboda ruchów, gdyż ściany namiotu nie przylegają do naszego ciała i poruszanie sie nie będzie widoczne dla ptaków. Zawsze trzeba pamiętać, aby pojawić się w terenie przed przylotem batalionów (wszystkich innych ptaków zresztą też). Za taką bezpieczną porę przyjmuje się zwykle jedną godzinę przed wschodem słońca, choć oczywiście są wyjątki, to akurat z batalionem sprawdza się bardzo dobrze.
Przygotowywanie czatowni i gotowe ukrycie na bataliony w dolinie Narwi
Wybierając miejsce na fotografowanie warto wziąć pod uwagę natężenie ruchu pieszego ;)
Powyżej wędkarz i dwóch fotografów pod siatkami maskującymi
Batalion - podobne gatunki
Batalion to bardzo charakterystyczny gatunek, nie mniej jednak samicę można pomylić z paroma innymi ptakami. Charakterystyczną jej cechą jest głowa bez wyraźnego rysunku i pióra na grzbiecie tworzące wzór dachówek z białą obwódką. Poniżej zamieściłem linki do stron o podobnych gatunkach oraz innych ptakach często przebywających w tych samych miejscach co batalion.
Łęczak
Krwawodziób
Brodziec piskliwy
Rycyk
© Jurek Grzesiak 2009 - Fotograficzny atlas flory i fauny - Batalion
