Pustułka (Falco tinnunculus)

Pustułka (Falco tinnunculus, ang. Common Kestrel, niem. Turmfalke ) to niewielki ptak drapieżny z rodziny sokołowatych (Falconidae), zamieszkujący prawie całą Europę i Azję z wyjątkiem koła podbiegunowego. Ptak wędrowny. Przylot III-IV, odlot: IX-XI. Część ptaków zimuje. Wymiary średnie to: długość ciała 32-35 cm, rozpiętość skrzydeł około 75 cm, masa samca to około 200 g., a samicy o 20 gramów więcej. Podczas, gdy samiec przez cały rok utrzymuje podobną wagę to samica zwiększa ją mocno podczas okresu lęgowego (nawet do 300 g.). Jest to sokół o smukłej sylwetce i długim, zaokrąglonym ogonie. Skrzydła ma długie i ostro zakończone w kształcie sierpa. Głowa i ogon samca popielate, wierzch ciała rdzawoczerwony z ciemnymi plamami, spód ciała jaśniejszy z żółtawym nalotem oraz czarnymi kropkami i kreskami. Nogi, obwódka wokół oczu i woskówka na dziobie żółte, oko prawie czarne. Samica na grzbiecie brązowa, głowa popielata z czarnymi plamkami i prążkami. Młode samce podobne są do samicy i dopiero z wiekiem nabierają właściwych barw. Z większej odległości rozpoznawalne przede wszystkim po charakterystycznym zawisaniu z trzepotaniem skrzydłami nad jednym miejscem. Często jest mylona z krogulcem lub kobuzem. Badania pokazały, że samica wydaje jedenaście rodzajów dźwięków, a samiec dziewięć.
W Polsce dawniej bardzo pospolita, ale niestety przez ostatnie 50 lat jej liczebność spada. Jest to w Polsce nieliczny ptak lęgowy, a liczebność jest szacowana na 2500-3000 par lęgowych. W Europie jest ich około 200.000.par, ale liczebność także maleje. Żyje na terenie całego kraju.
Występuje najchętniej w zadrzewieniach śródpolnych z kępami wysokich drzew, głównie sosen, na obrzeżach rozległych lasów, w górach w okolicach skał z porębami leśnymi, w kamieniołomach. Unika zarówno gęstych drzewostanów, jak i bezdrzewnych stepów. Pustułka jest jedynym naszym ptakiem drapieżnym, który przystosował się do życia w warunkach miejskich. Wieżowce czy wieże kościołów są dla niej odpowiednikiem skalnych ścian, na których pierwotnie gniazdowała.
Pożywienie zależy w dużej mierze od miejsca występowania, . Na terenach wiejskich są to głównie duże owady, myszy i nornice. Te żyjące w miastach polują prawie wyłącznie na mniejsze ptaki, w szczególności na wróble.
Podczas polowania w terenie otwartym "zawisa" w locie na wysokości 20-30 metrów śledząc zdobycz. Uderzenia skrzydłami są szybkie, ogon maksymalnie rozłożony. Gwałtownie spada na zdobycz w locie nurkowym, ostro hamując nisko nad ziemią.
Loty tokowe w Europie środkowej odbywają się marca do kwietnia. Gniazda wykorzystuje najczęściej po wronach, umieszczone w górnej części wysokich sosen. Gniazduje także w szczelinach skalnych oraz rzadziej w dziuplach drzew, ale chętnie w załomach i gzymsach murów miejskich budynków i wież. Chętnie też korzysta ze skrzynek lęgowych, zwłaszcza typu półotwartego.
W połowie maja składa 3-6 białożółtych, szaroróżowych lub ceglastoróżowych, gęsto brązowo plamkowanych jaj, które są równobiegunowe, owalne o tępych biegunach, o średnich wymiarach 40x32 mm. Wysiadywanie trwa 27-29 dni od złożenia ostatniego jaja. Młode przebywają w gnieździe przez okres około 35 dni. Dojrzałość płciową osiągają w wieku 10 miesięcy, żyją maksymalnie do 18 lat.
Prawdopodobieństwo, że świeżo opierzony ptak przeżyje swój pierwszy rok nie jest duże i wynosi około 50 procent. Najwyższa śmiertelność jest w styczniu i lutym, a powodem jest zagłodzenie, gdyż w tych miesiącach warunki pogodowe do polowania są najgorsze.
Gatunek chroniony, wymagający ochrony czynnej, wymieniony w Dyrektywie ptasiej.
Łatwa do zaobserwowania w centrach dużych miast gdzie chętnie gniazduje na różnego typu budowlach. Na terenie otwartym widoczna najczęściej w zawisie nad polami podczas polowania.
Opracowano na podstawie angielskiej i niemieckiej wersji encyklopedii Wikipedia.

Pustułka - podobne gatunki

Jest bardzo podobna do mniejszej pustułeczki. Ta dróga we wszystkich szatach różni się białymi pazurami. Jej samiec ma niebieski kaptór bez czarnego wąsa i płaszcz bez ciemnego rysunku. Samicę pustułeczki bardzo trudno odróżnić od pustułki. Podobnie ubarwionym sokołem jest samica kobczyka. Ma jednak inny rysunek na ciele.

Pustułeczka

Kobczyk

Kobczyk - samica