Kobczyk (Falco vespertinus)

Kobczyk (Falco vespertinus, ang. Red-footed Falcon) to drobny ptak wędrowny, z rodziny sokołowatych, podobny nieco do kobuza, o wymiarach: długość około 30 cm, rozpiętość skrzydeł około 75 cm i wadze 150-180 g. Od kobuza różni go łagodniejszą, bardziej zaokrągloną sylwetką. Zamieszkuje Eurazję na wschód od linii Wisła-Dunaj.
Zimuje w Afryce i południowej Azji. W Polsce dawniej sporadycznie lęgowy, obecnie corocznie tylko pojawia się na przelotach. Liczniejszy w okresie wiosennym. Szczyt liczebności występuje w maju, w okresie pojawu dużych owadów (ważek). Przelot jesienny jest mniej liczny i składa się głownie z ptaków młodych, które po lęgach w południowej Europie licznie wędrują w różnych kierunkach. Z reguły jest spotykany pojedynczo (70% obserwacji), rzadziej 2 lub 3 ptaki. Wyjątkowo w liczniejszych grupkach, np. po 6 ptaków, które widziano w pierwszej połowie maja 1999 i 2000 w dolinie Biebrzy. Pierwsze ptaki pojawiają się w Polsce końcu kwietnia, a ostatnie przelotne obserwuje się pod koniec września.

W obrębie gatunku występuje wyraźny dymorfizm płciowy. Samiec z wierzchu matowo ciemnoszary, brzuch, kuper i opierzone części nóg rdzawe. Nogi pomarańczowe, obrączki wokół oczu czerwone. Samica jest większa od samca. Głowa i spód ciała jasne, rdzawobrązowe, szyja jaśniejsza. Wokół oczu ciemna "maska". Wierzch ciała i skrzydła szare z ciemnymi, poprzecznymi prążkami. Młode samce podobne do dorosłych, ale z jaśniejszym spodem skrzydeł i przodem głowy i szyi. Młode samice od spodu beżowe, ciemno kreskowane, a z wierzchu i na ogonie z ciemnymi prążkami. Młode mają "maskę" podobnie jak dorosłe.

Kobczyk preferuje obszary o zróżnicowanym krajobrazie, obejmujące zarówno zadrzewienia, jak i pola, łąki i wzniesienia; wrzosowiska, stepy i bagna, doliny rzeczne, brzegi zbiorników wodnych, rozległe pola z podmokłymi łąkami.

Pożywienie stanowią duże owady, rzadziej drobne gryzonie i małe ptaki. Poluje często o zmierzchu, czatując na słupkach, uschniętych gałęziach lub przewodach telefonicznych, skąd zrywa się w pogoni za owadami lub rzadziej za małym ptakiem.
Kobczyk zajmuje opuszczone gniazda wron i gawronów lub duże dziuple. Akceptuje także specjalnie przygotowane budki lęgowe. Tworzą luźne kolonie lęgowe. Często zawisa nad terenami lęgowymi, co nie zdarza się na przelotach. Wyprowadza jeden lęg w roku, składając w czerwcu 3 do 5 jaj, które wysiaduje przez okres około 27 dni przez obydwoje rodziców. Pisklęta opuszczają gniazdo po około 30 dniach.
Przyczynami jego wymarcia w Polsce jest prawdopodobnie stosowanie przez rolników chemicznych środków ochrony roślin, zwłaszcza owadobójczych.