Ziarnopłon wiosenny (Ficaria verna Huds)

Ziarnopłon wiosenny lub jaskier wiosenny bywa zwyczajowo nazywany pszonką (Ficaria verna Huds). Jest to gatunek rośliny wieloletniej z rodziny jaskrowatych. Występuje w całej Europie, w Azji Zachodniej, na Kaukazie i w Syberii Zachodniej, a także w Afryce Północnej. W Polsce jest gatunkiem rodzimym, pospolicie występującym w całym Kraju.
Ma jedną lub kilka łodyg, pojedynczych lub rozgałęzionych o długości do 30 cm, wznoszących się do góry na wysokość do 15 cm. Pod ziemią posiada bulwy korzeniowe o maczugowatym kształcie.
Liście ma mięsiste, błyszczące i nagie. Są całobrzegie lub karbowane i mają okrągłosercowaty kształt i długie ogonki z szeroką pochwą. Charakterystyczną cechą tej rośliny są jajowate bulwki wyrastające w kątach dolnych liści. Za ich pomocą roślina rozmnaża się wegetatywnie. Bulwki te po dojrzeniu odpadają i zakorzeniają się w ziemi.
Kwiaty są żółte o średnicy 2-3 cm i mają 8-12 wolnych płatków korony.
Jest to bylina. Kwitnie od marca do maja, pręciki i słupki dojrzewają równocześnie. Kwiaty mają miodniki i są zapylane przez owady. Roślina najczęściej rozmnaża się wegetatywnie za pomocą bulw korzeniowych oraz bulwek łodygowych.
Występuje najczęściej w żyznych lasach liściastych, zwłaszcza w lasach łęgowych, ale także na wilgotnych łąkach, w zaroślach, nad brzegami potoków i źródeł.
Młode liście są jadalne, dawniej ludność wiejska wczesną wiosną, na przednówku, z głodu spożywała młode liście ziarnopłonu, uważając je za smaczne warzywo. Panuje przekonanie, że starsze liście stają się gorzkie i trujące. Opisywane w niektórych pracach trujące właściwości ziarnopłonu są jednak nieprawdziwe i oparte jedynie na przypuszczeniach niemieckich i radzieckich autorów, którzy doszli do takich wniosków na podstawie badania właściwości roślin chemotaksonomicznie pokrewnych. Zwierzęta spożywające wiosenną zielonkę z dużym udziałem ziarnopłonu również nie padają i nie wykazują objawów zatrucia. Ziarnopłon wchodził w skład sałatek wiosennych oczyszczających i wzmacniających oraz w skład preparatów ziołowych doustnych stosowanych w fitoterapii ludowej.
Bywa uprawiany jako roślina ozdobna, szczególnie jako roślina okrywowa pod drzewami. Jego walorem jest fakt, że zakwita bardzo wcześnie i podobnie, jak w środowisku naturalnym, może rosnąć w cieniu, gdyż większość jego cyklu życiowego przebiega wczesną wiosną, zanim drzewa rozwiną liście.
Ziele ma także charakter leczniczy i zawiera: flawonoidy, glikozyd laktonowy, antocyjany, kwasy organiczne, saponiny triterpenowe, olejek eteryczny. Dawniej stosowano jaskry (pokrewne ziarnopłonowi) w leczeniu gruźlicy.
Macerat i nalewka z ziarnopłonu działa przeciwreumatycznie, antyseptycznie, odtruwająco i krwiotamująco. Sok z ziarnopłonu jak i jego pogniecione ziele przyłożone na opuchnięte kończyny, obszary ciała objęte reumatyzmem i ugryzienia owadów przynoszą ulgę i likwidują obrzęk.
Nalewka i macerat z ziarnopłonu pomaga w leczeniu łysienia. W leczeniu łysienia plackowatego i skórnych chorób autoimmunologicznych dr Różański poleca stosowanie 1% roztworu biotyny + 1% kwasu pantotenowego + 5% roztworu siarczanu cynku i mocnego maceratu lub nalewki z ziarnopłonu (zmieszać wszystko w proporcji 1:1). Wlewy doodbytnicze z maceratu i roztworu nalewki ziarnopłonowej zalecano do leczenia hemoroidów.
W powyższym opisie wykorzystano doświadczenia lecznicze dr Henryka Różańskiego znalezione w internecie.