Gronostaj (Mustela erminea)

Gronostaj (Mustela erminea, ang. Stoat), nazywany także łasicą gronostajem to mały drapieżnik z rodziny łasicowatych. Występuje w Europie, w tym w całej Polsce, Azji i Ameryce Północnej. Długość ciała (bez ogona) 22-29 cm, długość ogona 11-15 cm, masa ciała to około 0,15-0,35 kg. Ciało ma wydłużone, łapy krótkie, głowę zwężającą się ku przodowi, uszy średniej wielkości, okrągłe.
Gronostaj jest mistrzem kamuflażu. W szacie letniej ma rdzawo-brązowy wierzch ciała, a spód biały bądź białoróżowy. Łatwo go wtedy pomylić z łasicą, od której jest jednak nieco większy. Dymorfizm płciowy wyraża się tym, ze samice są prawie dwukrotnie mniejsze od samców. W październiku lub listopadzie zmienia ubarwienia na białe. Ponowna zmiana koloru następuje od marca do maja. Linienie trwa około miesiąca, i wtedy można spotkać gronostaje mniej lub bardziej pstrokato ubarwione. Zdarzają się osobniki, które nie bieleją na zimę, bądź tez bieleją tylko częściowo. Przez cały rok gronostaja od łasicy można odróżnić po czarnym czubku ogona. Ciekawostką jest, ze obraz Leonarda da Vinci znajdujący sie w Krakowie, a przedstawiający kobietę z gronostajem na ręku, bardzo długo znany był pod tytułem "Dama z łasiczką". Gronostaja spotkać można w wielu różnych środowiskach związany jest głównie z biotopami nadwodnymi - brzegami rzek i jezior, terenami podmokłymi. Oprócz tego bytuje w lasach, na polach i na lakach, a takze w sąsiedztwie człowieka, w pobliżu wsi, a nawet w obrębie zabudowań. Jest to zwierze bardzo zwinnie, biega po ziemi, wspina sie na drzewa i świetnie pływa. Aby rozejrzeć sie po okolicy często staje słupka na tylnych łapach. Dziennie w poszukiwaniu pokarmu potrafi przebyć do 9 km. Wielkość terytorium jednego osobnika waha sie w zależności od dostępności pokarmu od 11 do 160 ha, a średnio wynosi 25-30 ha (samce) i około 20 ha (samice). Sąsiadujące ze sobą terytoria są znakowane odchodami, zdarza sie jednak ze mogą one na siebie częściowo zachodzić, a terytoria samic mogą się nawet mieścić w obrębie większych terytoriów samców.
Głównym pokarmem gronostaja jest karczownik ziemnowodny (Arvicola terrestris), zwany także szczurem wodnym. Jest to największy rodzimy przedstawiciel nornikowatych, związany ze środowiskami nadwodnymi. Gdy zagęszczenie karczowników jest niskie większy procent diety gronostajów stanowią inne małe gryzonie (głównie nornik północny), a także żaby, jaszczurki, ptaki i ich jaja, a nawet ryby. Poluje podobnie jak łasica, dokładnie penetrując wszelkie zakamarki swojego terytorium. W lutym i w marcu ma ruję i po 70 dniach ciąży rodzi od 2 do 13 młodych, które są ślepe przez około 10 dni. Samica karmi młode przez 2 miesiące. Gniazdo wyścieła mchem i sierścią. Gronostaj ma zaskakująco szeroki repertuar wydawanych przez siebie dźwięków. Może to być miedzy innymi donośny skrzek wydawany w czasie rui, lub tez ostre, trzeszczące dźwięki gdy zwierzę jest przestraszone. Oprócz tego gronostaj może wydawać rozmaite rodzaje pomrukiwania i ćwierkania o niezbadanym znaczeniu. Liczebność populacji zmienia sie w zależności od liczebności myszy i norników, jednak można stwierdzić, ze jest to zwierze dosyć rzadkie, zdecydowanie mniej liczne niż łasica. Ze względu na pełnioną w ekosystemie role regulatora populacji gryzoni oba te gatunki objęte są w Polsce ochrona gatunkowa.
Dawniej, przed rozpowszechnieniem sie kota domowego, gronostaje były hodowane w celu zwalczania myszy i szczurów w obrębie zabudowań. Mimo, ze wywiązywały sie z tego zadania wyśmienicie, nie zmieniło to negatywnego nastawienia ludzi w stosunku do gronostajów. Mówiono, ze zabijają one tylko dla samej przyjemności, czego dowodem miało być tworzenie przez gronostaje magazynów zabitych ofiar. Podobnie jednak postępuje większość łasicowatych w przypadku nadmiaru pokarmu w łowisku. Zmagazynowane zapasy służą im gdy dostępność pożywienia spada. Takie spiżarnie składają sie zazwyczaj z kilku do kilkudziesięciu gryzoni.
Gronostaje kojarzą się nam z futrzanymi kołnierzami noszonymi przez książąt i królów, a obecnie przez profesorów uniwersyteckich podczas uroczystości. Futro gronostaja zawsze było bardzo cenione, nie tylko ze względu na śnieżnobiały kolor, ale także nadzwyczajną miękkość i gęstość (na jednym centymetrze kwadratowym futra znajduje sie ok. 20.000 włosów). Niepowtarzalny wygład białego futra upstrzonego czarnymi plamkami uzyskiwano przez naszycie końcówek ogonków gronostajowych, które zarówno w szacie letniej jak i zimowej zachowują czarna barwę. Futro takie, bardzo drogie ze względu na wielka ilość zwierzątek potrzebnych do jego uszycia, było świadectwem wysokiej pozycji materialnej właściciela.
Opracowano na podstawie encyklopedii Wikipedia oraz artykułu Dariusza Graszka-Petrykowskiego zamieszczonego w internecie.