Jarząbek (Bonasa Banasia)

Jarząbek (Bonasa Banasia, dawniej również Tetrastes Banasia, ang. Hazel Grouse lub Hazelhen) to najmniejszy kurak leśny z rodziny głuszcowatych, zamieszkujący lasy Eurazji od Pirenejów przez północną część Półwyspu Apenińskiego i Bałkanów po Pacyfik. W Polsce jest bardzo rzadkim ptakiem lęgowym, występuje głównie w górach, w lasach mazurskich i Puszczy Białowieskiej.

Wymiary średnie to długość 38-48 cm, rozpiętość skrzydeł 56-60 cm, waga 350-500 g. Słabo zaznaczony dymorfizm płciowy. Wierzch szary z gęstym czarno-brunatnym poprzecznym pręgowaniem. Na głowie mały czubek. Biała plama pod okiem. Spód biały z gęstym, łuskowatym czarnym deseniem. Sterówki szarobrunatne z czarno-białą przepaską na końcu. Środkowe sterówki barwy grzbietu. Skok upierzony do połowy. Podgardle samca czarne z białą obwódką, samica na czarnym polu posiada liczne białe plamy. Gdy samiec zrywa się do lotu łatwo poznać go po czarnym pasie na ogonie. Gdy samica wznosi się w powietrze słychać głośny furkot skrzydeł, lot ma szybki i zwrotny.

Jego środowisko to wielkie i gęste starodrzewy liściaste i mieszane (domieszka świerku lub jodły) o gęstym podszycie i bogatym runie, z jasnymi polanami. Występuje też w dąbrowach, w słonecznych wilgotnych miejscach w pobliżu płynących wód. W sztucznych, sadzonych lasach nie występuje. Nocuje na drzewach, zimą także na ziemi pod osłoną gałęzi. Jarząbki żyją parami.
Pożywienie stanowi pokarm roślinny, liście ziół i krzewów, jesienią zjada jagody i wszelkie owady.

Koguty nie tolerują żadnego samca swego gatunku na swym terytorium. toki spełniają dwa zadania: demonstrują posiadanie własnego terytorium i wabią samice. Jarząbki są ściśle terytorialnymi ptakami dlatego koguty tokują wiosną i jesienią. Gniazdo znajduje się w gęstych zaroślach na ziemi, często przy pniu pod nawisem gałęzi, rzadziej na drzewie w opuszczonych dużych gniazdach innych ptaków. Wyprowadza jeden lęg w roku. W kwietniu-maju kura znosi 8-14 różowych, brązowo nakrapianych jaj, a następnie wysiaduje je przez 21-25 dni. Pisklętami opiekują się obydwoje rodziców. Młode szybko dorastają i już w drugim tygodniu dobrze latają.
Gatunek łowny, z okresem ochronnym. Okres polowań od dnia 1 września do 30 listopada. W okresie pozornych toków jesiennych stosowane jest polowanie na wab.