Szerszeń (Vespa crabro)

Szerszeń (Vespa crabro, ang. Hornet) to owad z rodziny osowatych (Vespidae), z grupy żądłówek o długości ciała królowej (samica) 25-35 mm, a robotnicy 17-24 mm. Ubarwienie szerszenia ma barwę żółto-brunatno-czerwoną, z czarnym deseniem. Głowa zaopatrzona jest w silne żuwaczki, z dobrze widocznym żółtym rysunkiem. Tułów jest brązowoczerwony, odwłok żółty z czarnymi plamkami.
Występuje powszechnie na całym świecie (w tym w Polsce) z wyjątkiem Australii, Nowej Zelandii i zimnych stref klimatycznych. Żywi się owadami, owocami oraz sokami niektórych drzew.
Wczesną wiosną samice budują gniazda w norach, dziuplach, opuszczonych ulach, czasem na wolnym powietrzu, lecz w miejscach osłoniętych (np. pod okapem dachu). Gniazdo ma wtedy kształt kokonu. W tym celu (podobnie jak inne osy) wykorzystują papkę celulozową, wytworzoną przez nie z cząsteczek próchniejącego drewna i śliny. Po wykonaniu komórek masa szybko wysycha i staje się delikatna, ale jednocześnie bardzo stabilna. Wszystkie komórki usytuowane są otworami ku dołowi. Po uformowaniu kilku pierwszych komórek samica składa do nich jaja, każde do osobnej komórki, które przykleja na dole, przy bocznej ściance. Lęgną się z nich larwy, które karmione są przez matkę (głównie rozdrobnionymi owadami). Szybko dorastają i przepoczwarczają się w robotnice. Zadaniem robotnic jest rozbudowa gniazda oraz karmienie larw przekształcających się w samice, które składają niezapłodnione jaja. Kiedy młoda robotnica, po przekształceniu, czuje się już na siłach, wylatuje na swój pierwszy lot. Zapamiętuje najbliższe otoczenie i powraca do gniazda. Bardzo szybko się uczy, zapamiętując szczegóły otoczenia, zataczając coraz większe kręgi, powraca do gniazda. Taką metodą w ciągu godziny zapoznaje się z usytuowaniem gniazda w terenie.
Jesienią z jaj wylęgają się wyłącznie samce, różniące się od samic brakiem żądła i dłuższymi czułkami. Samce zapładniają samice, które zimują, a reszta roju ginie. Jad szerszeni jest porównywalny z jadem pszczół i os, zawiera jednak nieco większą dawkę toksyn. Wbrew powszechnej opinii szerszeń wcale nie jest groźniejszy od mniejszych os, a doniesienia o kilku użądleniach zabijających dorosłych ludzi są zazwyczaj grubo przesadzone (oczywiście jeśli nie występuje reakcja alergiczna). Użądlenie szerszenia jest boleśniejsze od użądleń pszczół czy os z powodu większego i głębiej penetrującego żądła oraz substancji zawartych w jadzie, powodujących silne pieczenie rany. Przeciętnie potrzeba kilkaset użądleń aby zabić dorosłego człowieka. Ponieważ tylko około 1/10 roju (liczącego zazwyczaj kilkaset owadów) atakuje i żądli, więc taka liczba ukąszeń w praktyce zostaje, na szczęście, bardzo rzadko osiągnięta.
Zazwyczaj szerszenie są mniej agresywne od os i trudniej je sprowokować do ataku. Królowa szerszenia swoim wyglądem budzi strach, ale nigdy nie atakuje człowieka. Jest spokojna i szybko się płoszy.
Opracowano na podstawie niemieckiej i angielskiej wersji encyklopedii Wikipedia.